Partia Socialiste ka ndërmarrë hapin e parë ligjor për adresimin e votës së emigrantëve në zgjedhjet parlamentare të vitit të ardhshëm. Këtë të hënë, socialistët depozituan në Kuvendin e Shqipërisë një projektligj që adreson ndryshimet në Kodin Zgjedhor. Grupi i dialogut mazhorancë-opozitë duket se nuk dha rezultate duke bërë që mazhoranca t’i drejtohet vetë Kuvendit me një propozim të sajin që adreson reflektimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese që legjitimoi votën e diasporës e cilat është detyrim për Kuvendin.
Sipas draftit të PS, zgjedhësit jashtë vendit do të kenë të drejtën e votës në zgjedhjet parlamentare të 2025-ës pasi të jenë regjistruar në listën e zgjedhësve jashtë vendit. KQZ duhet të nisë hartimin e listës së zgjedhësve jashtë vendit 100 ditë para zgjedhjeve dhe e përfundon përpilimin e saj duke e bërë publike listën 50 ditë larg nga data e zgjedhjeve. Zgjedhësit e diasporës që janë regjistruar në listën e votuesve jashtë vendit, duhet të çregjistrohen nga lista e zgjedhësve brenda vendit.
Një ndryshim i rëndësishëm është edhe ai për herësin. Sipas Kodit Zgjedhor aktual, të pandryshuar, herësi për të marrë mandatin e deputetit në disa qarqe shkon mbi 14 mijë vota, si në Lezhë, Kukës apo edhe Dibër ku numri i mandateve është më i vogël. Në Kodin e ri Zgjedhor, PS propozon që herësi të mos jetë më i madh se 7 mijë vota.
Si do të votojë Diaspora
Një pikë e rëndësishme e propozimit të socialistëve është pikërisht vota e diasporës, një kërkesë kjo tanimë prej 3 dekadash e më shumë se gjysmës së popullsisë që jeton dhe punon jashtë vendit. PS kërkon amendimin e nenit 24 të Kodit Zgjedhor ku KQZ ngarkohet me përgjegjësi për të përgatitur kushtet dhe zbatimin e masave që mundësojnë votimin nga jashtë vendit, për zgjedhësit që kanë vendbanim të përhershëm jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë. Në zgjedhjet vijuese, votimi nga jashtë vendit bëhet automatikisht pjesë përbërëse e procedurave të votimit.
Zgjedhësi që është me vendbanim jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë dhe që dëshiron të ushtrojë të drejtën e votës për zgjedhjet e radhës për Kuvendin duhet të regjistrohet në listën e zgjedhësve jashtë vendit. KQZ dërgon materialet zgjedhore në vendet ku janë shqiptarët me të drejtë vote. Me mbylljen e procesit të votimit, fletët e votimit do të numërohen në ambientet e KQZ-së, saktësohet në nenin 25/1 të Kodit Zgjedhor. Fleta e votimit është e njëjtë me fletën e votimit që përdoret brenda territorit të Republikës së Shqipërisë.
“Fletët e votimit të dërguara nga zgjedhësit jashtë vendit në momentin e mbërritjes në KQZ ndahen sipas zonës zgjedhore të vendbanimit më të fundit të zgjedhësit para largimit nga Shqipëria. Procesi i numërimit dhe vlerësimit të tyre kryhet nga administrata e KQZ-së dhe tabelohen në tabelën e rezultateve të zonës zgjedhore përkatëse. Komisionieri përcakton me akt nënligjor dokumentacionin, mënyrën e plotësimit të tij dhe çdo aspekt tjetër për administrimin, numërimin, vlerësimin e votës dhe tabelimin e rezultatit zgjedhor sipas këtij neni.”
Neni 25 i Kodit Zgjedhor, sa i takon listës së zgjedhësve që votojnë jashtë vendit, ndryshohet si vijon: Në pikën 1 thuhet: “Zgjedhësi që është me vendbanim jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë dhe që dëshiron të ushtrojë të drejtën e votës për zgjedhjet e radhës për Kuvendin duhet të regjistrohet në listën e zgjedhësve jashtë vendit”.
“Lista e zgjedhësve jashtë vendit është një listë e vetme në shkallë vendi dhe përmban listën e shtetasve shqiptare që janë të regjistruar në Regjistrin Kombëtar të Gjendjes Civile dhe kanë shprehur vullnetin të votojnë nga jashtë territorit të Republikës së Shqipërisë”, thuhet në pikën 2 të Nenit 25/1 të Kodit Zgjedhor të propozuar nga socialistët.
Neni 25 1Zbret herësi, deputet me 7 mijë vota
PS ka propozuar gjithashtu ndryshimin e formulës së re të përcaktimit të herësit në ndarjen e mandateve brenda partisë/koalicionit. Herësi sipas formulës së re nuk do të jetë më i madh se 7000 vota. Në nenin 162 pika 1 të Kodit Zgjedhor të propozuar nga PS thuhet: Për zgjedhjet për Kuvendin përjashtohen nga shpërndarja e mandateve partitë politike ose koalicionet që kanë marrë më pak se 1 përqind të votave të vlefshme në shakllë vendi”
Ndërsa në nenin 163, pika 3, saktësohet si më poshtë: Në fillim përfitojnë mandat kandidatët që kanë marrë një numër votash parapëlqyese më të madh se herësi i ndarjes së mandateve. Herësi i ndarjes së mandateve është numri që del nga pjesëtimi i numrit të votave të subjektit zgjedhor me numrin e mandateve të fituara nga subjekti përkatës sipas nenit 162 të këtij Kodi dhe pjesëtuar me 1.5. Në çdo rast, herësi i ndarjes së mandateve nuk mund të jetë më shumë se 7 mijë vota. Në rast se herësi i ndarjes së mandateve që përfitohet nga pjesëtimi si më lart është një numër me mbetje dhjetore, si herës merret numri i plotë më i afërt.
